Plan je wijnreis naar de Rioja – een Spaans icoon

De Rioja is zonder twijfel een van de bekendste wijnregio’s van Spanje. Echter is het niet een streek die je in één glas kunt vangen. Van het koele Rioja Alta tot het warme Rioja Oriental, elke subregio levert andere wijnen op – meestal rood, maar ook wit en rosé. De regio kent duidelijke regels voor rijping en telt honderden bodega’s die je kunt bezoeken. In dit artikel lees je wat je moet weten over de wijnen en hoe je je wijnreis naar de Rioja slim plant.

Wat moet ik weten over Rioja-wijnen?

Hoe zit de streek in elkaar?

De Rioja is verdeeld in drie subregio’s die elk een eigen karakter en klimaat hebben:

• Rioja Alta – Het westelijke deel van de streek, met wijngaarden op hoogte en een relatief koel klimaat. Hier komen veel klassieke Rioja’s vandaan: elegant, met frisse zuren en bewaarpotentieel.
• Rioja Alavesa – Gelegen ten noorden van de rivier de Ebro, in Baskisch grondgebied. Bergachtig, compact en bekend om frisse, fruitige rode wijnen met goede structuur.
• Rioja Oriental (voorheen Baja) – Het warmste en droogste deel van de regio, met bredere valleien en modernere infrastructuur. Hier rijpen druiven sneller, wat zorgt voor krachtige, volle wijnen.

💬 En dat is dus… de Rioja?
Tijdens onze reis vroeg ik me oprecht af: heet het nou La Rioja of de Rioja?
Het blijkt zo te zitten: La Rioja is de naam van de autonome regio (een soort provincie), de Rioja is de naam van de wijnstreek – en die loopt óók door Baskenland en Navarra. Dus ja: je kunt in de Rioja zijn, zonder in La Rioja te zijn.

Deze indeling in subregio’s bepaalt voor een groot deel de stijl van de wijn – en is dus handig om rekening mee te houden als je een route plant of proeverijen boekt. Een wijn uit de koele Rioja Alavesa smaakt echt anders dan eentje uit het warme oosten.

Wat voor wijn wordt er in de Rioja gemaakt en van welke druiven?

De Rioja staat vooral bekend om zijn rode wijnen, maar er wordt ook wit en rosado gemaakt. De meeste wijnen zijn blends, samengesteld uit lokale druiven die elk hun eigen rol spelen in het karakter van de wijn.

🍷 Rode Rioja: stevig, complex of juist fruitig

Rode Rioja is bijna altijd gebaseerd op Tempranillo – de belangrijkste druif van de streek. Tempranillo vormt de ruggengraat van de meeste blends en levert wijnen met rood fruit, kruidigheid en leerachtige tonen, vooral bij houtlagering.

Naast Tempranillo worden ook deze druiven gebruikt:

• Garnacha: geeft rondheid, fruitigheid en wat extra alcohol. Vooral belangrijk in Rioja Oriental.
• Graciano: voegt frisheid en aromatische complexiteit toe. Vaak gebruikt in premium blends.
• Mazuelo(Carignan): zorgt voor kleur, structuur en bewaarpotentieel. Minder vaak solo, maar belangrijk in blends.

De stijl van rode Rioja varieert van jong en sappig tot complex en rijpingswaardig. Deze aanduidingen (Joven, Crianza, Reserva, Gran Reserva) verwijzen naar het officiële rijpingssysteem van de regio – lees hieronder hoe dat precies werkt.

🥂 Witte Rioja: traditie en vernieuwing

Witte Rioja is lang onderbelicht geweest, maar wint aan populariteit. De stijl varieert sterk: van strak en fris tot oxidatief en houtgerijpt.

De belangrijkste witte druiven zijn:

• Viura (Macabeo): neutraal en fris, goed voor zowel jonge als houtgelagerde stijlen.
• Malvasía: aromatisch, met bloemige en tropische tonen.
• Garnacha Blanca: geeft body en structuur.

Sommige moderne producenten werken ook met kleine hoeveelheden:

• Tempranillo Blanco (een witte mutatie van de blauwe Tempranillo)
• Chardonnay, Sauvignon Blanc – toegestaan, maar minder typisch

🍓 Rosado: fris, droog en ongecompliceerd

Roséwijnen (Rosado) uit Rioja zijn meestal licht en verfrissend. Ze worden gemaakt van blauwe druiven zoals:

• Garnacha: geeft fruitigheid en soepele zuren.
• Tempranillo of blends met Graciano of Mazuelo.

Rosado’s zijn perfect voor warme dagen of bij tapas — droog, licht kruidig en vaak met tonen van aardbei, framboos of grapefruit.

Subregio’s in één oogopslag

Subregio	Klimaat & landschap	Wijnstijl	Typische druiven
Rioja Alta	Koel, hooggelegen, klassiek	Elegant, fris, bewaarpotentieel	Tempranillo, Graciano
Rioja Alavesa	Bergachtig, compact	Fruitig, gestructureerd	Tempranillo, Viura
Rioja Oriental	Warm, vlak, moderne infrastructuur	Vol, krachtig, rijp	Garnacha, Tempranillo

💡 Handig als je een proeverij plant: de herkomst van de wijn zegt vaak al iets over de stijl.

Wat betekenen Crianza, Reserva en Gran Reserva in Rioja?

In Rioja kom je ze op bijna elk etiket tegen: Crianza, Reserva en Gran Reserva. Het zijn geen druivensoorten of kwaliteitslabels, maar rijpingsclassificaties. Ze geven aan hoelang een wijn verplicht moet rijpen op vat en fles voordat hij op de markt mag komen.

📦 Hoe werkt het systeem?

De rijpingsregels zijn wettelijk vastgelegd binnen de DOCa Rioja, en gelden dus alleen voor wijnen die deze herkomstbenaming dragen. Elke categorie heeft zijn eigen minimumtijden:

• Joven (rood)
  Geen verplichte vat- of flesrijping. Jong, fruitig, bedoeld om binnen twee jaar te drinken.
• Crianza (rood)
  • Minimaal 1 jaar rijping op eikenhouten vat
  • Minimaal 1 jaar flesrijping (totaal: 2 jaar)
• Reserva (rood)
  • Minimaal 1 jaar op vat
  • Minimaal 2 jaar op fles (totaal: 3 jaar)
• Gran Reserva (rood)
  • Minimaal 2 jaar op vat
  • Minimaal 3 jaar op fles (totaal: 5 jaar)

Voor witte en roséwijnen gelden kortere rijpingstijden, maar het principe blijft hetzelfde: hoe hoger de classificatie, hoe langer de wijn heeft gerijpt.

🍇 Geen kwaliteitskeurmerk, wel een stijlaanduiding

Deze termen zeggen niets over de kwaliteit van de druiven of het vakmanschap van de wijnmaker. Ze geven je wél een indicatie van stijl en rijping:

• Joven: jong, fruitig, geen of minimale houtrijping
• Crianza: toegankelijk, met lichte houttonen
• Reserva: complexer, met ontwikkeling in geur en smaak
• Gran Reserva: rijp, gelaagd en geschikt om te bewaren

📍 Rioja als bakermat van het systeem

Hoewel dit systeem in meer Spaanse wijnstreken wordt toegepast (zoals Ribera del Duero of Navarra), is het in Rioja ontstaan en verfijnd. De streek is dan ook wereldwijd synoniem geworden met dit type rijpingsclassificatie. Veel wijnliefhebbers denken bij ‘Reserva’ of ‘Gran Reserva’ automatisch aan Rioja – en niet zonder reden: de regio heeft decennialang gebouwd aan dit herkenbare kwaliteitsmodel.

Hoe groot is de wijnproductie in Rioja?

De Rioja is niet alleen een beroemde wijnstreek – het is ook een van de grootste en best georganiseerde wijngebieden van Europa. Jaarlijks wordt hier zo’n 250 tot 300 miljoen liter wijn geproduceerd, grotendeels rood, onder toezicht van de DOCa Rioja – de strengste herkomststatus van Spanje.

---

🍇 Enkele cijfers:

• Meer dan 66.000 hectare wijngaard
• Ruim 600 geregistreerde bodega’s
• Jaarlijks zo’n 1 miljard druiven verwerkt
• Export naar meer dan 120 landen

Die schaal zie je terug als je de regio bezoekt. In veel bodegas staan enorme roestvrijstalen gisttanks, metershoog, naast honderden eikenhouten vaten in perfect geordende rijen. Sommige kelders doen denken aan ondergrondse wijnkathedralen — indrukwekkend qua omvang, maar vaak nog steeds in handen van familiebedrijven.

Er zijn ook kleinere producenten, vooral in Rioja Alavesa en delen van Rioja Alta, waar terroir en kleinschaligheid centraal staan. Maar zelfs daar is de productie vaak opvallend strak georganiseerd. Rioja combineert traditie en schaal op een manier die je zelden ziet in Europa.

Hoe duur zijn Rioja-wijnen?

Rioja heeft een stevige reputatie als het gaat om prijs-kwaliteit – en die is terecht. Al vanaf €5 à €7 koop je in de supermarkt een goede Joven: fruitig, soepel, bedoeld om jong te drinken. Voor een Crianza betaal je gemiddeld €7 tot €12, met wat houtrijping en extra diepte. Reserva’s liggen tussen €12 en €20, en Gran Reserva’s starten rond €20, met topflessen die soms oplopen tot zo’n €50.

Wie ter plekke koopt, betaalt vaak minder. Veel wijnhuizen verkopen hun wijnen direct aan bezoekers – vaak met een breder aanbod dan je in de export tegenkomt. Een mooie Crianza of Reserva koop je daar vaak al voor €6 à €10.

De schaalgrootte van Rioja maakt het mogelijk om ook gerijpte wijnen relatief betaalbaar aan te bieden. En dat maakt de streek extra aantrekkelijk voor wie wil proeven én iets mee naar huis wil nemen.

Welke typische streekgerechten mag ik niet missen?

In de Rioja draait het niet alleen om wijn – de lokale keuken is minstens zo de moeite waard. Verwacht stevige, smaakvolle gerechten uit de boerenkeuken, vaak met paprika, aardappel, lam of bloedworst.

• Patatas a la riojana – een aardappelstoof met chorizo en paprika, op smaak gebracht met pimentón (gerookt paprikapoeder). Hét comfortfood van de streek.
  🍷 Past goed bij een fruitige Joven of een lichte Crianza.
• Cordero lechal asado – geroosterd melklam, langzaam gegaard in de oven. Zacht vlees met krokant korstje, vaak geserveerd zonder poespas.
  🍷 Heerlijk bij een elegante Reserva met houtrijping.
• Cochinillo asado: speenvarken uit de oven, met knapperig vel en mals vlees. Vooral in Rioja Oriental een klassiek feestgerecht, dat je in betere restaurants het hele jaar door op de kaart vindt.
  🍷 Combineert mooi met een Crianza of houtgelagerde witte Rioja.
• Chuletillas al sarmiento – lamskoteletjes gegrild op druivenranken, wat zorgt voor een rokerige smaak. Vaak buiten op open vuur bereid.
  🍷 Lekker bij een stevige Tempranillo uit Rioja Oriental of Alavesa.
• Pimientos rellenos – gevulde paprika’s met vlees of vis, geserveerd in een rijke saus.
  🍷 Bij vis of zachte kaas past een witte Rioja; bij vlees een lichte rode.
• Caparrones – stevige bonenschotel met bloedworst of varkensvlees, typisch voor Rioja Alta.
  🍷 Past goed bij een kruidige Crianza of een blend met Graciano.
• Pinchos of tapas – Kleine hapjes zoals tortilla of croquetas, geserveerd bij de borrel.
  🥂 Frisse Rosado of jonge Viura zijn perfecte begeleiders.

Deze gerechten zijn diep geworteld in de streekcultuur, en vaak regionaal gebonden. Wie een paar dagen in de regio rondreist, zal merken dat het aanbod per dorp of subregio varieert. Veel restaurants geven hun eigen draai aan de klassiekers.

Zijn er lokale gebruiken of tradities rond wijn?

Zeker. In Rioja is wijn geen bijzaak, maar een manier van leven. Lokale festivals zoals de “Fiestas de San Mateo” in Logroño (september) vieren het druivenoogstseizoen. Er wordt dan volop gedanst, geproefd en… getrapt – druiven stampen op traditionele wijze. In bars krijg je je wijn vaak in kleine glazen en is het heel gewoon om wijn met tapas of pinchos te combineren.

---

Praktische tips voor je wijnreis

Welke routes zijn er naar de Rioja en met welke wijnstreken kun je combineren?

Vanuit Nederland rijd je in ongeveer 14 à 15 uur naar de Rioja. De meest directe route loopt via Bordeaux, Pau en de Pyreneeën. Wie vliegt, kan terecht op Bilbao (2 uur rijden), Zaragoza of Madrid (circa 3,5 uur naar Logroño of Haro). In alle gevallen is een huurauto handig om tussen de bodega’s te reizen.

De ligging van de Rioja maakt het eenvoudig om andere wijnstreken mee te nemen in je reis. Afhankelijk van je route en reisduur zijn dit logische opties:

• Navarra sluit direct aan op de oostkant van de Rioja. De regio is kleiner en rustiger, met frisse rosado’s, stevige rode blends en dorpen als Olite en Tudela. Een logische tussenstop als je van oost naar west reist.
• Rueda ligt iets westelijker en is de regio voor frisse witte wijnen van Verdejo. Een interessant contrast met de vaak houtgelagerde witte Rioja’s op basis van Viura.
• Ribera del Duero ligt ten zuidoosten van de Rioja. Deze streek heeft een ander klimaat, hogere ligging en een robuustere wijnstijl. Te combineren vanuit Madrid of als verlenging richting het binnenland.
• Bordeaux ligt op de route als je met de auto door Frankrijk reist. Je kunt hier gemakkelijk één of twee nachten stoppen in bijvoorbeeld Saint-Émilion of Médoc, voordat je de grens oversteekt naar Spanje.

Wijn beleven en verblijven in de Rioja: van stad tot wijndorp

De Rioja is compact genoeg om in korte tijd veel te zien, maar gevarieerd genoeg om meerdere kanten van de streek te ervaren. De regio telt honderden bodega’s – van eeuwenoude kelders in Haro tot architectonische blikvangers zoals Bodegas Ysios of Marqués de Riscal. Veel wijnhuizen bieden rondleidingen met proeverijen.

Een handige manier om de streek te ontdekken is via de wijnroutes. Volg de Ruta del Vino de Rioja Alta, Rioja Alavesa of de route van de Rioja Oriental. Met de auto rijd je door wijngaarden en dorpen waar het leven nog altijd in het teken van wijn staat.

Logroño – levendige hoofdstad

Logroño is de grootste stad van de regio en een uitstekende uitvalsbasis, zeker voor wie ook wat stadse gezelligheid zoekt. In de oude binnenstad vind je de beroemde Calle Laurel, vol kleine tapasbars en wijnlokalen. Er zijn volop hotels, en veel bodega’s in de omgeving zijn goed bereikbaar met de auto of taxi.

Haro – bodega’s op loopafstand

Haro is het historische hart van de Rioja Alta, en staat bekend als de ‘hoofdstad van de wijn’. Rond het oude station ligt een concentratie van beroemde wijnhuizen, zoals CVNE, Muga en López de Heredia – veel daarvan kun je te voet bezoeken.
👉 Tip: bezoek Haro eind juni tijdens de Batalla del Vino, een traditioneel wijngevecht waarbij deelnemers elkaar bekogelen met rode wijn. Een uniek feest dat de liefde voor wijn letterlijk tot uiting brengt.

Laguardia – slapen tussen de kelders

Laguardia, in Rioja Alavesa, is een van de meest complete wijnplekken van de regio. Het dorp is klein, overzichtelijk en heeft meerdere bodega’s binnen de stadsmuren. Veel daarvan zitten letterlijk onder je voeten – in oude wijnkelders die nog altijd in gebruik zijn. Overnachten kan er midden in het centrum, met uitzicht over de wijngaarden.

Elciego – design en wijn

Elciego is vooral bekend dankzij het iconische hotel van Marqués de Riscal, ontworpen door architect Frank Gehry. Maar ook buiten dit bouwwerk vind je er traditionele wijnhuizen, rustige logeeradressen en goede restaurants. Een mooie plek als je architectuur en wijn wilt combineren in een sfeervol dorp.

---

Wat is de beste tijd van het jaar voor een wijnreis naar de Rioja?

De lente (mei-juni) en najaar (september-oktober) zijn ideaal. Zo staat in het voorjaar alles in bloei en is het nog niet te heet. De druivenoogst is in september in volle gang, wat zorgt voor levendigheid én geurige lucht. In juli en augustus kan het heet worden, al zijn de avonden vaak aangenaam.

Conclusie

De Rioja is een toegankelijke wijnregio met veel variatie: van klassieke bodega’s tot moderne wijnarchitectuur, van stevige rode wijnen tot frisse rosado’s. Dankzij de duidelijke indeling in subregio’s en het systeem van rijpingsklassen kun je als bezoeker snel je weg vinden. De streek is goed te doen met de auto, betaalbaar, en makkelijk te combineren met andere wijngebieden zoals Navarra, Rueda of Ribera del Duero. Met compacte stadjes, goede horeca en veel open bodega’s is het een regio die zich uitstekend leent voor een korte of langere wijnroadtrip.

Wie een wijnreis plant naar Spanje, kan eigenlijk niet om de Rioja heen.

---